നമുക്ക് പൂർണ്ണമായി കാണാൻ കഴിയാത്ത ലോകം: വിശ്വാസം, വ്യത്യാസം, തീവ്രവാദം — ഒരു പുതുവായന

നാം പലപ്പോഴും തുറന്നു സമ്മതിക്കാത്ത ഒരു അസ്വസ്ഥകരമായ സത്യമുണ്ട്:

നമ്മെക്കുറിച്ചും ഈ ബ്രഹ്മാണ്ഡത്തെക്കുറിച്ചും നാം ആഗ്രഹിക്കുന്നതിലും വളരെ കുറച്ച് മാത്രമാണ് നമുക്ക് യഥാർത്ഥത്തിൽ അറിയുന്നത്.

നാം ലോകത്തിനുള്ളിൽ ജീവിക്കുന്നതുകൊണ്ട് അതിന് പുറത്തുനിന്ന് വസ്തുനിഷ്ഠമായി അത് കാണാൻ കഴിയില്ല. നമ്മൾ അറിയുന്ന എല്ലാം ഭാഗികമാണ്, പരിമിതമാണ്.

പുരാതന ചിന്തകർ അതിനെ ഒരു ലളിതമായ രൂപകത്തിലൂടെ പറഞ്ഞു: ആനയെ സ്പർശിക്കുന്ന കുരുടന്മാർ. ഒരാൾ കാലും, മറ്റൊരാൾ തുമ്പിക്കൈയും, മറ്റൊരാൾ ചെവിയും സ്പർശിച്ചു — അതനുസരിച്ച് വ്യത്യസ്ത നിഗമനങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കി. ഒരാളും പൂർണ്ണ രൂപം കണ്ടില്ല. മനുഷ്യൻറെ പരമസത്യം കണ്ടെത്താനുള്ള ശ്രമവും ഇതിൽനിന്ന് വളരെ വ്യത്യസ്തമല്ല.

ലോകം എന്താണെന്നതും, നാം ആരാണെന്നതും, ഈ ബ്രഹ്മാണ്ഡം എന്തിനാണ് എന്നതും — നമുക്ക് യഥാർത്ഥത്തിൽ അറിയില്ല. ശാസ്ത്രം അനേകം സത്യങ്ങൾ വെളിപ്പെടുത്തുന്നുവെങ്കിലും ഏറ്റവും ആഴത്തിലുള്ള ചോദ്യങ്ങൾക്ക് മുമ്പിൽ അത് പോലും നിശ്ശബ്ദമാകുന്നു.
സത്യങ്ങൾ മതിയാകാത്തിടത്ത് സങ്കൽപ്പം പ്രവേശിക്കുന്നു.
മനുഷ്യരാശിയുടെ എല്ലാ കാലങ്ങളിലും, എല്ലാവിധ സംസ്‌കാരങ്ങളും, ജീവിതത്തിന്റെ മഹാരഹസ്യങ്ങൾക്ക് കഥ, പ്രതീകം, വിശ്വാസം എന്നീ വഴികളിലൂടെ മറുപടി കണ്ടെത്താൻ ശ്രമിച്ചു.
അങ്ങനെതന്നെയാണ് ലോകമതങ്ങൾ മനുഷ്യന്റെ ഹൃദയത്തിൽ ജനിച്ചത് — വ്യത്യസ്തവും മനോഹരവും, പറയാനാവാത്തതു പറയാനുള്ള ശ്രമങ്ങളായി.

---

സത്യമോ അസത്യമോ എന്ന ചോദ്യത്തിന് അപ്പുറം: വിശ്വാസങ്ങളെ കാണേണ്ട ഒരു നല്ല വഴി

നമുക്ക് പരമസത്യത്തിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം ഇല്ലെങ്കിൽ മതങ്ങളെ “സത്യം” “അസത്യം” എന്ന് തിരിക്കാനാകുമോ?  ഇല്ല.
വിശ്വാസം എന്നത് ഗണിതസമികരണങ്ങളോ ശാസ്ത്രീയ പരീക്ഷണങ്ങളോ പോലെ പരിശോധിക്കാവുന്ന ഒന്നല്ല.

എന്നാൽ മനുഷ്യർ പലപ്പോഴും ഇത് മറക്കുന്നു. ദീർഘകാലം തീക്ഷ്ണമായി പിടിച്ചിരിക്കുന്ന വിശ്വാസം ഒടുവിൽ വസ്തുതയായി തോന്നി തുടങ്ങും.
തങ്ങളുടെ കാഴ്ചപ്പാട് മാത്രം യഥാർത്ഥം എന്നു ചിലർ ഉറച്ച് പ്രഖ്യാപിക്കുമ്പോൾ, സംഘർഷത്തിന് വിത്ത് വിതയ്ക്കപ്പെടുന്നു — പ്രത്യേകിച്ച് വ്യത്യസ്ത മതങ്ങൾ തമ്മിൽ സംവദിക്കുമ്പോൾ.

“യേശു ദൈവമാണ്” എന്നു പറയുന്ന ക്രൈസ്തവനും
“യേശു പ്രവാചകനാണ്” എന്നു പറയുന്ന മുസ്ലിമും
പരിശോധിക്കാവുന്ന വസ്തുതകൾ പറയുന്നില്ല;
അവർ അവരുടെ ആത്മീയ പാരമ്പര്യത്തിൽ ജനിച്ച മൂല്യവിശ്വാസങ്ങൾ പ്രകടിപ്പിക്കുകയാണ്.

പ്രശ്നം വിശ്വാസങ്ങളിൽ നിന്നല്ല;
പ്രശ്നം ആ വിശ്വാസങ്ങൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന നിശ്ചയദാർഢ്യത്തിൽ നിന്നാണ്.

---

ഒരു കൂടുതൽ സത്യസന്ധമായ ചോദ്യം: വിശ്വാസം ഉപകാരമോ, ദോഷമോ?

വിശ്വാസങ്ങളെ “സത്യം / അസത്യം” എന്ന് വിധിക്കാൻ കഴിയില്ലെങ്കിൽ,
അവയുടെ ഫലങ്ങൾ അടിസ്ഥാനമാക്കി വിലയിരുത്താം.

ചില വിശ്വാസങ്ങൾ മനുഷ്യരാശിയെ ഉയർത്തുന്നു:
“ദൈവം എല്ലാവരെയും ഒരുപോലെ സ്നേഹിക്കുന്നു.”
കരുണ, മാന്യത, നീതി — ഇതാണ് ഫലം.

ചില വിശ്വാസങ്ങൾ മനുഷ്യരാശിയെ മുറിവേൽപ്പിക്കുന്നു:
“ദൈവം ചിലരെ കൂടുതലായി സ്നേഹിക്കുന്നു.”
ഇത് വേർതിരിക്കുന്നു, ഒഴിവാക്കുന്നു, പീഡിപ്പിക്കുന്നു.

ഇവയ്ക്കിടയിൽ അനേകം നിരുപദ്രവങ്ങളായ വിശ്വാസങ്ങൾ — വ്യക്തിപരമായ അർത്ഥം നൽകുന്നുവെങ്കിലും സമൂഹത്തിന് ഹാനിയോ ഗുണമോ വരുത്താത്തതും ഉണ്ട്.

ഇത്തരത്തിലുള്ള വിലയിരുത്തൽ — ഉപകാരപ്രദമോ, ദോഷകരമോ, നിരുപദ്രവകരമോ  — ഇന്ന് മത വൈവിധ്യത്തെ സമീപിക്കാനുള്ള ഏറ്റവും ഉത്തരവാദിത്തമുള്ള വഴി ആകാം.

---

തീവ്രവാദം ആരംഭിക്കുന്നത് എവിടെ?

തീവ്രവാദം പലപ്പോഴും വിശ്വാസത്തിൽ നിന്നല്ല തുടങ്ങുന്നത്.
അത് ഒരു അപകടകരമായ മനോഭാവത്തിൽ നിന്നാണ് ആരംഭിക്കുന്നത്:

• എന്റെ വിശ്വാസം മാത്രമാണ് ശരി.
• എന്നോട് വിയോജിക്കുന്നവർക്ക് എന്നെ പോലെ ജീവിക്കാൻ അവകാശമില്ല.
• അവർ ദൈവത്തിന് അപ്രിയർ; ലോകത്തിനും പരലോകത്തിനും  അവർ അയോഗ്യർ.

ഈ മനോവിഭ്രമമാണ് തീവ്രവാദത്തിന്റെ വിത്ത്.
ചരിത്രം കാണിച്ചുതന്നതുപോലെ, വിശ്വാസം ചിലർക്ക് അധിക അവകാശം നൽകുന്നു എന്ന് തോന്നുമ്പോൾ — അല്ലെങ്കിൽ മറ്റുള്ളവരുടെ അവകാശം തള്ളപ്പെടുമ്പോൾ — അക്രമം വളരെ അടുത്ത് നിൽക്കുന്നു.

 മനുഷ്യർ വ്യത്യസ്തമായി വിശ്വസിക്കുന്നു എന്നതല്ല പ്രശ്നം, മനുഷ്യർ വിശ്വാസം വസ്തുതയായി കരുതുന്നു എന്നതാണ്.

---

ഒന്നൊന്നിനെ കൂടുതൽ വ്യക്തമായി കാണാൻ

നമ്മുടെ അറിവിന്റെ പരിമിതികൾ സമ്മതിക്കാനും,
ഓരോ മതവും മനുഷ്യന്റെ രഹസ്യങ്ങളെ വ്യാഖ്യാനിക്കാനുള്ള പരിശ്രമമാണെന്നു തിരിച്ചറിയാനും കഴിഞ്ഞാൽ, ലോകം ഭീതിജനകമല്ല; കൂടുതൽ മനോഹരമാകും.
അപ്പോൾ നമുക്ക് പറയാൻ കഴിയും:

• ഞാൻ എന്റെ വിശ്വാസം സത്യസന്ധമായി പുലർത്തുന്നു.
• നീയും നിന്റെ വിശ്വാസം അതേ സത്യസന്ധതയോടെ പുലർത്തുന്നു.
• ലോകം മനസ്സിലാക്കാൻ നാം ആരെയും നശിപ്പിക്കേണ്ടതില്ല.

അഹങ്കാരമല്ല, വിനയം തന്നെയാണ് സമാധാനത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ അടിത്തറ.
ആനയെ പൂർണ്ണമായി കാണാനാവാത്ത ലോകത്തിൽ,
ഒരാളുടെ കഥ മറ്റൊരാൾ കേൾക്കുക —
ആ ഇരുട്ടിൽ കൈ നീട്ടി ഒരേ സത്യത്തെ തേടുന്ന മനുഷ്യരാണെന്ന് ഓർക്കുക —
ഇതാണ് നമ്മുടെ പ്രത്യാശ.

---